Lamiaceae, Labiatae

Rosmarinus officinalis,  δεντρολίβανο,  rosemary

Γενική περιγραφή

Μικρός αειθαλής θάμνος με ύψος πάνω από 2m.. Έχει βλαστό ορθόκλαδο, τετραγωνικό, πολύκλαδο και πυκνόφυλλο, φύλλα δερματώδη, γραμμοειδή, άμισχα σταχτοπράσινα και άνθη ασπρογάλαζα, πολλά μαζί. Ευδοκιμεί σε δροσερές πεδινές και ημιορεινές περιοχές και σε χωράφια φτωχά – πλούσια, ξηρικά ή ποτιστικά. Είναι φυτό γνωστό απ’ την αρχαιότητα, όπως δε αναφέρουν ο Διοσκουρίδης και ο Οβίδιος οι αρχαίοι το χρησιμοποιούσαν ως αρωματικό. Επίσης μαζί με τη μυρτιά και τη δάφνη κατασκεύαζαν ανθοδέσμες ή στεφάνια που στεφάνωναν τους νικητές. Αυτοφύεται σε μερικά μέρη της Ελλάδας (Χάλια Βοιωτίας κλπ.) και καλλιεργείται σε διάφορες περιοχές ως καλλωπιστικό. Το δεντρολίβανο το εκτιμούσαν ιδιαίτερα στην αρχαιότητα για τις θεραπευτικές του ιδιότητες. Στην αρχαία Ελλάδα το θεωρούσαν δώρο της θεάς Αφροδίτης στους ανθρώπους και το χρησιμοποιούσαν στις θυσίες ζώων- το έκαιγαν στους βωμούς. 

Ανθοφορία

Η ανθοφορία γίνεται Φεβρουάριο – Οκτώβριο.

Πολλαπλασιασμός

Ο πολλαπλασιασμός γίνεται με μοσχεύματα, με παραφυάδες και με σπόρους.

Αιθέριο Έλαιο-Χρήσεις

Το αιθέριο έλαιο που εξάγεται από τα άνθη κατά την διάρκεια της ανθοφορίας χρησιμοποιείται στη φαρμακοποιία, στην αρωματοποιία και στη σαπουνοποιία. Είναι φυτό αρωματικό, φαρμακευτικό, αρτυματικό και μελισσοτροφικό. Περιέχει τανίνη, βορνεόλη, κινεόλη. Το αφέψημα των φύλλων του δεντρολίβανου, λόγω των πικρών ουσιών που περιέχει, αποτελεί ισχυρό πεπτικό τονωτικό και διεγείρει τη λειτουργία της πέψης, κινητοποιώντας την έκκριση των γαστρικών υγρών, της χολής και τη λειτουργία του ήπατος. Μπορεί επίσης να βοηθήσει σε περιπτώσεις δυσπεψίας, μετεωρισμού, κολικών, διάρροιας και γενικότερων προβλημάτων του πεπτικού. Οι τανίνες τις οποίες περιέχει του προσδίδουν στυπτικές ιδιότητες και ως εκ τούτου είναι κατάλληλο και βοηθητικό της ομαλής εμμήνου ρύσεως. Ρυθμίζει την υπερβολική μητρορραγία, ενώ ομαλοποιεί τον ακανόνιστο κύκλο σε έφηβες και γυναίκες στην εμμηνόπαυση. Είναι διεγερτικό της κυκλοφορίας του αίματος και ενδείκνυται για περιπτώσεις ατονίας, υπερκόπωσης, εξάντλησης κλπ. Θεωρείται αντιοξειδωτικό του οργανισμού, προστατεύει και ισχυροποιεί το ανοσοποιητικό σύστημα, βοηθά σε περιπτώσεις αρτηριοσκλήρυνσης και τονώνει τη λειτουργία της καρδιάς. ‘Έχουν αναφερθεί και τονωτικές του νευρικού συστήματος ιδιότητες του δεντρολίβανου σε περιπτώσεις πονοκεφάλων και νευρικών διαταραχών. Χρησιμοποιείται για την τόνωση και τη διέγερση της λειτουργίας του εγκεφάλου, για την κατάθλιψη, την αϋπνία, την ένταση, το άγχος. Μασάζ με σταγόνες αιθέριου ελαίου από τα φύλλα του δεντρολίβανου στους κροτάφους, απαλύνει τον πονοκέφαλο. Λίγες σταγόνες αιθέριου ελαίου στο νερό του μπάνιου, ξεκουράζουν και ανακουφίζουν από πόνους στα κόκαλα και τους μυς. Για εξωτερική χρήση το αιθέριο έλαιο του δεντρολίβανου χρησιμοποιείται σε περιπτώσεις ρευματικών και αρθριτικών πόνων αλλά και των νευραλγιών κάθε φύσεως για απαλό μασάζ στα σημεία που πάσχουν. Επαλείψεις με παρασκευάσματα δεντρολίβανου, τονώνουν το δέρμα, ξεκουράζουν τα κουρασμένα βλέφαρα και ανακουφίζουν πληγές, κοψίματα και ερεθισμούς του δέρματος. Χρησιμοποιείται σε περιπτώσεις κρυολογήματος, βήχα, βρογχίτιδας, άσθματος κλπ. Εάν τρίψουμε το τριχωτό της κεφαλής με αφέψημα δεντρολίβανου, συντελούμε στη μείωση της τριχόπτωσης, ενώ οι πλύσεις της στοματικής κοιλότητας με αυτό, συντελούν στη θεραπεία ούλων που ματώνουν και χαλαρών δοντιών. Πλύσεις με αφέψημα των γεννητικών οργάνων ανακουφίζουν από τα συμπτώματα στις λοιμώξεις και μολύνσεις. Στη μαγειρική χρησιμοποιούνται τα αποξηραμένα φύλλα και άνθη του. Νοστιμίζουν το αρνί, το ψάρι, το βοδινό, το κουνέλι, το κοτόπουλο, τις τηγανητές ή ψητές πατάτες, τα λαχανικά, το ρύζι και διάφορα αλλαντικά. Στην οινοποιία αρωματίζει μερικά βερμούτ και άλλα αρωματικά κρασιά.

Ιδιότητες

Αρωματικό, Αντισηπτικό, Αντιοξειδωτικό, Αποχρεμπτικό, Αντικαταθλιπτικό, Αντιβακτηριακό, Αντιφυσητικό, Αντιδιαβητικό, Ανθελμινθικό, Αντιρρευματικό, Αρτυματικό, Ευστόμαχο, Ευεργετικό, Εμμηναγωγό, Εφιδρωτικό, Ηρεμιστικό, Καρδιοτονωτικό, Μελισσοτροφικό, Στομαχικό, Σπασμολυτικό, Στυπτικό, Τονωτικό, Τονωτικό (μαλλιών), Τονωτικό (πεπτικού), Φαρμακευτικό, Χολαγωγό.

Προφυλάξεις

Δεν πρέπει να υπερβάλουμε στη χρήση του γιατί μπορεί να είναι τοξικό και να δημιουργήσει παρενέργειες. Απαγορεύεται η χρήση του από έγκυες γυναίκες, ενώ η λογική χρήση των φύλλων του στη μαγειρική είναι ακίνδυνη.